Kobiety w filatelistyce
Chciałbym tu pokazać kobiety, pojawiające się na walorach pocztowych i znaczkach.
Być może choć jeden z czytelników Pinezki zajmował się lub zajmuje zbieraniem znaczków. Często filateliści zbierają też dodatkowo różne inne rzeczy z nimi związane – bo filatelistyka to właściwie wszystko, co zostało wydane przez pocztę, a nie tylko znaczki. Są to między innymi: listy, karty pocztowe, listy przesyłane balonami, listy lotnicze, listy z okresu przedznaczkowego, znaczki niedopuszczone do obiegu, stemple pocztowe, listy z obozów koncentracyjnych, listy z obozów jenieckich, znaczki z błędami i wiele innych wydań pocztowych.
Tu chciałbym pokazać kobiety, pojawiające się na walorach pocztowych i znaczkach.
Pierwszy znaczek na świecie został wydany w Anglii – dlatego na znaczkach angielskich do dzisiejszego dnia nie pojawia się nazwa kraju. Urzędnik brytyjskiej poczty, Rowland Hill, zaproponował wielką reformę – jednolitej taryfy pocztowej, niezależnej od odległości, jaką pokonać miała przesyłka i wydanie znaczka, jako dowodu z góry pobranej opłaty. 6 maja 1840 roku ukazał się pierwszy znaczek, penny black, o wartości jednego pensa i niebieski znaczek za 2 pensy – twopence. Opłata za list wynosiła wówczas 1 pens. Na znaczku pojawił się portret osiemnastoletniej królowej Wiktorii, który nie zmienił się aż do jej śmierci w 1901 roku – królowa chciała pozostać w pamięci potomnych jako zawsze młoda.
Pierwsze znaczki brytyjskie nie miały ząbków; w urzędach pocztowych rozdzielano je nożyczkami. Dopiero w 1854 roku wprowadzono perforację arkuszy.
Obok można obejrzeć znaczek dwupensowy, który był wydawany od roku 1858 do 1879.
Poniżej oficjalna karta pocztowa Egiptu, na co wskazuje napis na odwrocie: Union Postale Universelle Egypte, Carte Postale, z obrazkiem przedstawiającym Egipcjankę niosącą na głowie dzban z wodą. Na drugim planie widać piramidy.
Karta wysłana z Kairu do Wiednia 28 stycznia 1899 roku. Przybyła do Wiednia 4 lutego, czyli była w drodze tylko 8 dni. Pierwszy odcinek drogi karta przebyła statkiem do portu Pireus w Grecji, lub do portu Brindisi w południowych Włoszech. Dalszą drogę przebyła koleją. Widać, że w tamtych czasach poczta działała zupełnie sprawnie.
We Francji często pojawia się na znaczkach kobieta – Marianna, symbol Francji. Tu pokazana jest widokówka, wysłana w 1904 roku, pokazująca Mariannę. Marianna sieje, trzymając w lewej ręce worek z ziarnem. Ale projektant znaczka (jak też rysunku na widokówce) popełnił błąd – Marianna sieje pod wiatr. Można to poznać po jej rozwianych do tyłu włosach.
Poniżej widać odwrotną stronę tej kartki. Postać Marianny jest tutaj wytłoczona w kartonie, tak że jest widoczna po drugiej stronie widokówki.
W powiększeniu, na innym znaczku, widać lepiej jej postać.
W Polsce, po wyzwoleniu, w roku 1918, ogłoszono konkurs na nowe znaczki pocztowe. Znaczki w tym czasie nazywały się markami.
W dalszym opisie konkursu dodano: „Na rysunkach należy umieścić napis: KRÓLESTWO POLSKIE.”
Tu pokazany jest projekt znaczka artysty Bronisława Wiśniewskiego, który nie został przyjęty w tym konkursie. Przedstawia kobietę w koronie. Po zakończeniu konkursu wydano książeczkę z wszystkimi projektami – poniższy pochodzi z tej książeczki.
Luxemburg. Karta pocztowa z 1927 roku, wysłana balonem. Na znaczkach pojawia się Grand Duchess Charlotte.
Poniżej dość ciekawa karta pocztowa, przedstawiająca rodzinę czekającą na powrót do domu głowy rodziny z niewoli niemieckiej. Przedstawiona jest na niej kobieta z dwojgiem dzieci i żołnierz. Na dalszym planie ośnieżone choinki i gwiazda.
Kartę tę (poniżej widać jej rewers) wydrukowano we Francji w 1941 roku i przesłano do obozu – dzięki temu jeńcy mieli możliwość wysyłania kart do rodziny na Boże Narodzenie. Zarobki ze sprzedaży tych kart przeznaczone były dla związku francuskiego na pomoc rodzinom jeńców w obozach niemieckich. Karta została wysłana ze Stalagu VII B, który znajdował się w okręgu Monachium. Datownik bez nazwy miejsca wysłania wskazuje datę 31.12.41. Szeregowiec Gotmann napisał ją 7 grudnia, jednak cenzura obozu przetrzymała kartę do końca miesiąca.
Karta jest zaadresowana do kogoś we Francji. Widać, że adresat z jakichś powodów zmienił miejsce zamieszkania w Paryżu.
Jeńcy wojenni dostawali w obozie formularze do korespondencji. Ciekawe tu jest, że dyrekcja obozu zgodziła się na wysyłanie kart z obrazkiem.
W obozach oficerskich jeńców wojennych: Woldenberg, Gross Born, Neubrandenburg i Murnau, Niemcy pozwolili polskim oficerom wydrukować znaczki i pocztówki dla korespondencji wewnątrzobozowej. Poniższa pocztówka jest tego dowodem. Drzeworyty do druku znaczków wykonywali oficerowie, również zdobywanie papieru do druku było ich niełatwym problemem.
Pocztówka świąteczna wydrukowana 28.XII.1944 r. w obozie jenieckim dla oficerów, oflagu Gross Born (Sulinowo), w okręgu Szczecin. Jest na niej ilustracja według projektu A. Czerniewskiego: Matka Boska i kołyska z Dzieciątkiem.
W 1956 roku ukazał się w Polsce znaczek „Dama z łasiczką” przedstawiający obraz Leonarda da Vinci (znajdujący się w Muzeum Czartoryskich w Krakowie).
Problem jest z drugim znaczkiem na tej kopercie, przedstawiającym 160 rocznicę Powstania Kościuszkowskiego. Poczta nie wydrukowała tego znaczka w kolorze niebieskim, lecz w innym kolorze. Znaczek został nielegalnie wprowadzony do obiegu i nikt nie wie, jak to się stało. Podobno sprzedawano go w jakimś kiosku w Warszawie. Tutaj pojawia się na liście poleconym z Ursusa, czyli przeszedł przez pocztę.
Na Dzień Znaczka Polska wydała w roku 1957 piękny znaczek, przedstawiający młodą kobietę czytającą list.
Transkei, jeden z bantustanów utworzonych w latach 60 w RPA, wydał blok złożony z czterech znaczków. Na każdym znaczku pojawia się kobieta w modnym nakryciu głowy. Warto zwrócić uwagę na te nakrycia, bo może wejdą one kiedyś w modę światową.
Włoski artysta, Rosalba Carriera, żyjący w latach 1675-1757, namalował portret tancerki Barbariny Campani, który obecnie znajduje się w galerii w Dreźnie.
Tu pokazana jest karta, wydana w NRD w 1957 roku i przedstawiająca reprodukcję obrazu, z takim samym znaczkiem pocztowym przyklejonym na karcie. Takie wydanie filatelistyczne nazywa się Maximum Card (karta analogiczna).
W 1970 roku odbyła się w Londynie międzynarodowa wystawa znaczków – „Philympia 1970”. Dla upamiętnienia tej wystawy wydano trzy znaczki. Jeden z nich to znaczek na znaczku, przedstawiający znaczek z 1840 roku, z królową Wiktorią. W górnym rogu pokazana jest głowa obecnej królowej Anglii, Elżbiety II.
Na liście wysłanym z Hongkongu w 1974 roku pojawia się popiersie królowej angielskiej Elżbiety II. Królowa Elżbieta II urodziła się w 1926 roku. W roku wydania tego znaczka, 1973, miała już 47 lat. Na znaczku wygląda dość młodo.
Od czasu wydania penny black zaczęła się wielka fala zbieractwa znaczków, która z biegiem czasu zamieniła się w powszechne hobby.
Tak na zakończenie. Cały arkusz penny black miał 240 znaczków. Każdy znaczek miał inne literki w rogach, żeby utrudnić fałszerstwa. Są ludzie, którzy starają się zrekonstruować taki arkusz. Spotkałem kiedyś takiego, któremu się ta sztuka udała.
Życzę przyjemnej i dość kosztownej zabawy w dokonaniu tego.
Wszystkie walory filatelistyczne zamieszczone w tym tekście są własnością autora.
Zapraszamy również do artykułu Aleksa o kobietach na antycznych monetach.
